Programma 5 Wmo, jeugdzorg en participatiewet

5.1 Zorg voor wie het echt nodig heeft en budget sociaal domein

Zorg voor wie het echt nodig heeft

• In 2021 zijn de zorgaanbieders betrokken bij het inkoopproces 2022. Daarnaast wordt er een regionale nota inkoopstrategie opgesteld, waarbij ook de zorgaanbieders een rol spelen. In deze processen is ook aandacht voor de innovatie binnen het sociaal domein.
• De integrale aanpak van zorg en ondersteuning van ouderen krijgt vorm in de nota Sociaal Domein.
• Stabiliseren van cliënttevredenheid ten opzichte van het voorgaande jaar (in 2022 ontvangen wij de rapportages over de cliënttevredenheid van 2021).
• Uitwerken nieuwe nota Sociaal Domein. Door corona heeft dit proces vertraging opgelopen. In september 2021 is de nota aangeboden aan de raad.

Inkoopproces 2022
In 2021 is de nieuwe regionale inkoopstrategie met bijbehorende uitgangspunten vastgesteld. Het inkoopproces Wmo en Jeugd heeft een doorlooptijd van ongeveer anderhalf jaar. Vanwege deze nieuwe inkoopstrategie is de implementatie van het inkoopproces Wmo en Jeugd met een jaar verschoven. Dit zal ingaan op 1 januari 2023. Dat betekent dat we in 2021 zijn begonnen met de voorbereidingen voor dit inkoopproces, die doorlopen tot en met 2022. De zorgaanbieders zullen hierbij betrokken worden. In de nieuwe inkoopstrategie zijn in 2022 twee sporen opgenomen: voortzetting van de huidige inkoop Wmo en Jeugd en het opzetten van pilots om te kijken of we vanaf 2023 een betere inkoopvariant kunnen ontwikkelen in onze regio.

Integrale Beleidsnota Sociaal Domein 2021 - 2024
De Integrale Beleidsnota Sociaal Domein 2021 - 2024 is opgesteld en in september 2021 aangeboden aan de raad. In navolging van deze nota zullen uitvoeringsplannen opgesteld worden per geformuleerd leefgebied. Er wordt een opiniërend gesprek gevoerd met de raad met als doel om te komen tot SMART-doelstellingen, die ook kunnen worden gebruikt voor de P&C-producten. De uitvoeringsplannen worden in juni 2022 vastgesteld. Het uitgangspunt is nieuw beleid voor oud beleid. Maar binnen het Sociaal Domein is het soms belangrijk om te investeren om hogere kosten te voorkomen. Dat spanningsveld blijft. Als de uitvoeringsplannen uitwijzen dat er toch extra investeringen nodig zijn, komt dit terug in de kadernota 2023.

5.2 Maatschappelijke participatie – Iedereen doet mee

Voldoende impulsen voor bijstandsgerechtigden om een maatschappelijke bijdrage te leveren.

• Deelname aan projecten van het Regionaal Werkbedrijf - Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Rivierenland (RW - POA Rivierenland) die de route naar werk moeten verkorten.
• Ondernemers worden gestimuleerd werkloze inwoners (al dan niet met arbeidsbeperking) van werk te voorzien. Via het Regionaal Werkbedrijf (waarin overheid, werkgevers- en werknemersorganisaties en onderwijsinstellingen zijn vertegenwoordigd) vindt samenwerking plaats om mensen met een arbeidsbeperking passend werk te bieden. In 2021 is de regionale werkgeversbenadering verder geüniformeerd. Werkgevers krijgen vanaf dat moment te maken met één portaal, waarachter meerdere uitvoeringsorganisaties (zoals UWV, gemeente Buren en Werkzaak) samenwerken.

Participatie statushouders stimuleren

• Op 1 januari 2022 treedt de nieuwe Wet Inburgering in werking. Vanaf dat moment krijgen gemeenten de regie (terug) op het inburgeringstraject van inwoners. Voor de zogenaamde 'ondertussengroep' statushouders, die nog met de vroegere Wet Inburgering te maken hebben, worden op dit moment trajecten georganiseerd om het taalniveau zoveel als mogelijk te versterken. Focus ligt daarbij op de groep inburgeraars die de taal tegen het einde van hun DUO-lening nog niet voldoende machtig zijn om te slagen voor het inburgeringsexamen. Dit is een samenwerkingsproject binnen de arbeidsmarktregio.
• In overleg met gemeente Buren en Vluchtelingenwerk actief op zoek gaan naar (vrijwilligers) werk.

In 2020 en 2021 hebben veel projecten en initiatieven gericht op (arbeidsmarkt)participatie te lijden gehad van de coronamaatregelen. Naar verwachting komt er in 2022 ruimte om projecten (in andere opzet) voort te zetten. Onder andere onder de noemer van de Regiodeal.

Inburgering
Er worden binnen het nieuwe Inburgeringsstelsel drie verschillende leerroutes aangeboden:

1. de onderwijsroute voor jongere inburgeraars heeft tot doel uitstroom naar een reguliere MBO- HBO- of WO-opleiding;
2. de B1-route heeft tot doel taalniveau B1 te behalen om uitstroom naar werk mogelijk te maken;
3. de zelfredzaamheidsroute is bedoeld voor de doelgroep voor wie het B1-niveau en/of uitstroom naar werk niet haalbaar lijkt.

Gelet op de schaalgrootte werken gemeenten in Rivierenland samen aan de uitvoering van de wet. Leerroutes en specifieke op inburgering gerichte taken worden gezamenlijk georganiseerd. Het leren kennen van de lokale leefomgeving wordt, in een regionaal afgestemde werkwijze, lokaal georganiseerd.
Hoewel de nieuwe wet Inburgering in werking treedt in 2022, duurt het dan nog een aantal maanden totdat de eerste inwoners waarop deze nieuwe wet van toepassing is in onze gemeente worden gehuisvest. Vanaf dan heeft de gemeente regie op de route naar inburgering en kunnen activiteiten gericht op (arbeidsmarkt)participatie afgestemd worden op het inburgeringstraject. Er blijft dus, parallel hieraan, nog een aantal jaren sprake van een groep inburgeraars waarop de nieuwe wet (en de regierol van de gemeente) niet van toepassing is.

5.3 Preventie – Maatschappelijk terrein

Transformatie van zorgverlening naar meer preventie

• Verdere uitvoeren van beleid om eenzaamheid te voorkomen (startnotitie is vastgesteld in het vierde kwartaal van 2019).
• Gerichte preventie en versterking van eigen kracht door het ontwikkelen van een specifiek aanbod voor groepen jeugdigen en/of ouders, die een vergrote kans lopen om een beroep op jeugdhulp te doen.
• Verbreden van informele zorg door goede informatievoorziening en samenwerking van maatschappelijke partners zoals SWAN, Welzijn Rivierstroom en Mozaïek, buurtsportcoaches, huisartsen en onze kernpunten e.a.
• Uitvoering pilot vitaal sportpark Dodewaard om maatschappelijk rendement te vergroten i.s.m. sport, onderwijs, welzijn, cultuur, kinderopvang, buurtsportcoaches, zorgaanbieders, CIOS, GSF en ROC.
• De gewenste samenwerking tussen de gemeente en de huisartsen krijgt steeds meer vorm. In oktober 2021 is een POH Jeugd gestart bij de huisartspraktijken.
• Uitvoeren van de plannen uit het in 2020 opgestelde lokale Sportakkoord.

Het verminderen van eenzaamheid onder onze inwoners, van jong tot oud, is opgenomen als streven in de Integrale Beleidsnota Sociaal Domein 2021 - 2024. In de uitvoeringsplannen die zullen voortkomen uit deze beleidsnota zal beschreven staan hoe we dit in 2022 gaan uitvoeren. Deze uitvoering zal voortbouwen op de inzet die de afgelopen jaren gepleegd is. Hierbij valt onder meer te denken aan het verder uitbouwen van de lokale coalitie tegen eenzaamheid 'Samen is leuker'.

In deze nota Sociaal Domein staat de ambitie meer in te zetten op de omgeving van jeugdigen en ouders met een ondersteuningsvraag. Dit staat naast specifiek aanbod voor groepen jeugdigen en/of ouders die een vergrote kans lopen een beroep op jeugdhulp te doen.
Wij willen dat alle mensen en organisaties om een kind heen zich verantwoordelijk voelen om de ontwikkeling van dat kind te stimuleren. We willen dat inwoners een betrokken omgeving ervaren, waarin zij hun ervaringen en zorgen over de opvoeding en ontwikkeling van jeugdigen met hun omgeving durven delen en bespreken. Met als doel dat ouders zich door een betrokken omgeving gesteund voelen, in hun opvoedkracht versterkt worden en gezinnen minder overbelast raken.
In de uitvoeringsplannen die voortvloeien uit de nota Sociaal Domein, en die in juni 2022 worden vastgesteld, zal beschreven staan hoe deze ambitie tot uitvoering wordt gebracht.  

Het lokale Sportakkoord is onder de naam Lokaal Akkoord Neder-Betuwe Bloeit! inmiddels uitgebreid tot een Breed Leefstijlakkoord. Het Breed Leefstijlakkoord is een samenvoeging van het lokale Sportakkoord en het lokale Preventieakkoord van Neder-Betuwe. Het geeft daarmee uiting aan onze visie dat sport, bewegen, preventie en een gezonde leefstijl nauw met elkaar verbonden zijn. Met de uitbreiding tot Breed Leefstijlakkoord zal er binnen het Lokaal Akkoord Neder-Betuwe Bloeit! nog meer dan voorheen aandacht zijn voor de thema’s roken, overgewicht en overmatig alcoholgebruik. Het Lokaal Akkoord Neder-Betuwe Bloeit! is zodoende een aanvulling op de integrale beleidsaanpak Neder-Betuwe Bloeit! Deze is gericht op het stimuleren van (kwetsbare) inwoners van Neder-Betuwe om een gezonde leefstijl aan te nemen en te behouden. Hieronder valt ook de uitvoering van de JOGG-aanpak voor integrale inzet op het creëren van een gezonde omgeving met structureel aandacht voor een gezonde leefstijl in het algemeen en voor een gezond gewicht in het bijzonder.
In 2022 zullen we de ambities en acties uitvoeren die in het Breed Leefstijlakkoord beschreven staan of hieruit voortkomen.

5.4 Mantelzorg

Mantelzorg is op haar taak berekend

• Vervolgen van en besluiten over het herijken van de waardering voor vrijwilligers en mantelzorgers door een eigentijdse vorm te vinden om hen meer te waarderen.
• Onderzoek naar de mogelijke inzet van maatschappelijke stages in overleg met het voortgezet onderwijs om jongeren zo te betrekken bij het vrijwilligerswerk.
• Uitvoeren van de uitkomsten van het onderzoek naar welke aanvullende ondersteuningsbehoefte nodig is voor onze mantelzorgers. Doel is dat zij hun taak als mantelzorger kunnen volhouden en kunnen combineren met het werk en andere activiteiten. Daarbij ook aandacht besteden aan jonge mantelzorgers om overbelasting te voorkomen.
• Onderzoeken welke aanvullende ondersteuningsbehoefte nodig is voor onze vrijwilligers, zodat zij hun taak als vrijwilliger kunnen volhouden en kunnen combineren met het werk en andere activiteiten.
• Ontwikkelen van beleid op het terrein van mantelzorg en vrijwilligerswerk.

In 2020 heeft Mantelzorg NL het onderzoek naar de wensen en behoeften aan mantelzorgondersteuning in Neder-Betuwe afgerond. Als conclusie zijn drie aanbevelingen geformuleerd:

1. Organiseer 1 aanspreekpunt voor de mantelzorgers en wees duidelijk over wie wat doet.
2. Verbeter de verbinding tussen formele en informele zorg.
3. Het mantelzorgcompliment, respijtzorg en ondersteuning in lotgenotencontact vragen

om een nadere uitwerking.

Welzijn Rivierstroom voert op dit moment aanbevelingen 1 en 2 uit en zal dit in 2022 verder inbedden in haar werkwijze. In 2022 wordt overwogen of de derde aanbeveling ook wordt uitgevoerd.

In de Integrale Beleidsnota Sociaal domein 2021 - 2024 is onder het leefgebied Meedoen en Samenleven het resultaat 'Mantelzorgers zijn in balans' opgenomen. In de uitvoeringsplannen die geschreven worden bij de nota Sociaal Domein zal worden beschreven welke activiteiten gaan bijdragen aan het bereiken van dit resultaat.

5.5 Armoedebeleid en schuldhulpverlening

Armoede neemt af

• Bestrijden van kinderarmoede door het aanbieden van het zogenoemde kindpakket. Het streven is om circa 545 voorzieningen te verstrekken, waarbij het mogelijk is dat één kind gebruik maakt van een combinatie van voorzieningen.
• Uitvoeren van het Meerjarenbeleidsplan schuldhulpverlening door de samenwerking tussen alle partijen op het gebied van schulden en vroeg-signalering te vergroten. Sinds 2021 heeft de gemeente dankzij nieuwe wetgeving ruimere mogelijkheden om bij betalingsachterstanden inwoners proactief te benaderen. In eerste instantie richt de aanpak zich op partijen als woningbouwverenigingen, nutsbedrijven en zorgverzekeraars.

In 2022 wordt zowel het Plan bestrijding kinderarmoede (grondslag voor het Kindpakket Neder-Betuwe) als het Meerjarenbeleidsplan Schuldhulpverlening geactualiseerd, mede op basis van de goede ervaringen in de afgelopen jaren en nieuwe wetgeving.

5.6 Jeugdzorg

Goed toegankelijke en bereikbare jeugdzorg en actief beleid voor pleegzorg. Versterken van de eigen kracht

• Verbeteren van de samenwerking tussen gemeente en onderwijs via het ondersteuningsteam op school en met het opstellen van een integraal ondersteuningsplan voor jeugdigen. Naast de al verbeterde samenwerking met de basisscholen zetten we ook in op de samenwerking met het voortgezet onderwijs en partners in de voorschoolse periode.
• Verbeteren van de samenwerking tussen huis- en jeugdartsen, Kernpunten en Sociaal Team door onder andere de inzet van een gedragsdeskundige en de ondersteuningsteams (OT's) op scholen. Hierdoor kan de inzet van specialistische (Geestelijke Gezondheids)zorg beperkt of anders ingezet worden.

• Om meer grip te krijgen op de kosten voor jeugdzorg hebben we in 2020 maatregelen opgesteld. De samenwerking met partners in het onderwijs maakt daar deel van uit. De samenwerking binnen de ondersteuningsteams op de basisscholen vraagt blijvende aandacht. Daarnaast zijn in het schooljaar 2021-2022 diverse pilots gestart om de verbinding tussen gemeente en onderwijs te intensiveren. Vanuit het regionale transformatieplan zijn middelen ter beschikking gesteld voor pilots 'uitbreiding schoolmaatschappelijk werk' op de drie middelbare scholen in onze gemeente. Dit transformatieplan beoogt het jeugdhulpstelsel een extra impuls te geven en zet in op een sluitende aanpak in de ondersteuning voor kwetsbare jongeren. Het doel van de lokale pilots is vroegtijdig betrokken te zijn bij leerlingen die problemen hebben in hun thuissituatie, zodat zij adequaat geholpen worden. Hierbij biedt een jeugdhulpverlener jongeren kortdurende, laagdrempelige ondersteuning en legt hij/zij de verbinding met school én de thuissituatie. Daarnaast wordt ingezet op de weerbaarheid en de sociale vaardigheden van de jongeren. Verder lopen er op twee basisscholen pilots 'jeugdhulp in de school'. Ook hierbij is het doel vroegtijdig ondersteuning te kunnen bieden aan leerling, school en ouders, opdat het kind tijdig geholpen wordt en verdere jeugdhulp niet of  minder nodig is. De pilots lopen tot (tenminste) eind 2022 en zullen worden gemonitord op effect en resultaat.

• Vanwege problemen in de organisatie en uitvoering van de jeugdbescherming is in het voorjaar van 2020 de Gelderse Verbeteragenda Jeugdbescherming opgesteld waaraan 51 gemeenten deelnemen. Hierin staan concrete actiepunten om de bescherming van jeugdigen te verbeteren. Het doel is om in de Gelderse jeugdhulpregio’s toe te werken naar eenzelfde werkwijze van inkoop en contractering van Jeugdbescherming- en reclassering. Daarin moeten zoveel mogelijk uniforme afspraken gemaakt worden voor zowel het administreren als monitoren van de uitvoering. Het afstemmen van deze werkwijze in 51 gemeenten zorgt ervoor dat wij maar een klein onderdeel zijn van deze beweging en onze invloed uitoefenen via onze regionale Rivierenlandse samenwerking. In 2022 wordt er hard verder gewerkt aan het zetten van stappen. Voor onze regio betekent dit concreet in ieder geval dat de contractering van Gecertificeerde Instellingen 2022 via eenzelfde werkwijze wordt uitgevoerd en dat er een pilot voor een regionaal expertteam uitgerold wordt.

5.7 Zorg voor ouderen en gehandicapten

Zorg en welzijn op dorpsniveau (wijkzorg)

• Bezien of de speerpunten uit het landelijke ouderenpact 'waardig ouder worden' aanleiding geven om tot verdere actie over te gaan. Deze speerpunten zijn: integrale aanpak om eenzaamheid te signaleren en te doorbreken, zorgen dat ouderen met goede ondersteuning langer thuis kunnen wonen en de kwaliteit van de verpleeghuiszorg verbeteren.

Het landelijk ouderenpact 'waardig ouder worden' wordt niet meer als zodanig uitgevoerd. Er wordt wel gewerkt met de thema's signaleren en doorbreken van eenzaamheid en zorgen dat ouderen met goede ondersteuning langer thuis kunnen wonen. Het verbeteren van de kwaliteit van de verpleeghuiszorg valt niet onder de reikwijdte van de gemeente.  

Eenzaamheid
Het verminderen van eenzaamheid onder onze inwoners is opgenomen in de Integrale beleidsnota Sociaal Domein 2021 - 2024. Hierbij is ook specifieke aandacht voor de doelgroep ouderen. In de uitvoeringsplannen die voortkomen uit de nota Sociaal Domein zal beschreven staan hoe we dit in 2022 en verder gaan uitvoeren. Daarnaast sturen we erop aan dat er ook vanuit de lokale coalitie tegen eenzaamheid 'Samen is leuker' in 2022 opnieuw aandacht en inzet zal zijn voor het voorkomen en verminderen van eenzaamheid onder ouderen.

Zorg voor ouderen
Wij nemen deel aan het programma 'Samen ... oud in Rivierenland'. In dit programma wordt samengewerkt tussen partijen in het sociaal domein en de zorg (huisartsen, zorginstellingen en ziekenhuizen). Het ondersteunen van ouderen om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen staat centraal. Dit wordt in 2022 voortgezet.  

In de nota Sociaal Domein is de ambitie opgenomen dat onze inwoners gezond leven en vitaal zijn. Hierbij wordt specifiek aandacht gegeven aan het ondersteunen van onze inwoners om vitaal oud te worden en zich tijdig voor te bereiden op de toekomst. In de uitvoeringsplannen die voortkomen uit de nota Sociaal Domein zal worden beschreven welke activiteiten gaan bijdragen aan het bereiken van dit resultaat. Daarbij zal worden overwogen of we aansluiten bij nieuwe projecten.